beşir fuad

türk asker, çevirmen, gazeteci, fikir adamı.1852-1887, istanbul. 1884’ten itibaren kendisini tamamen yazı ve yayın hayatına verdi. gazetelerde bilimsel, felsefî ve askeri yazılar, tiyatro değerlendirme yazıları, dil öğrenimi hakkında yazılar, çeviri kitaplar yayımladı. üç yıllık çalışması sonunda 16 kitap 200 makale yayımlayan beşir fuad, osmanlı aydınlarına emile zola, alphonse daudet, charles dickens,flaubert, auguste comte, karl georg büchner, herbert spencer, jean le rond d'alembert, julien offray de la mettrie, diderot, claude bernard, gabriel tarde gibi batılı düşünür ve yazarları kitapları ve yazılarıyla tanıttı. tanzimat dönemi’nde bilim, felsefe, edebiyat eleştirisi, biyografi alanlarında eser vermiş sıradışı bir osmanlı aydınıdır. sıradışılığı, romantizm akımının etkisindeki diğer tanzimat aydınlarından farklı olarak edebiyatta realizmi ve natüralizmi ; felsefede pozitivizm ve materyalizmi benimsemesindendir. “türk edebiyatının ilk denemecisi”, “ilk türk materyalist”, “ilk biyografici”, “ilk eleştirmen” gibi sıfatlarla anılır. 35 yaşında bileklerini keserek hayatına son veren beşir fuad’ın bir bilimsel deney gibi gerçekleştirdiği intiharı, o zamana kadar intihar kavramına yabancı olan osmanlı toplumunda ve basında geniş yankı bulmuş; istanbul’da bir intihar salgını başlatmıştır. onu ölüme götüren yol ise 1885 yılında, 1,5 yaşındaki oğlunu kızılcık hastalığından kaybetmesi ile başlamıştı. oğlundan 1 sene sonra annesi de paranoya sebebi ile hayatını kaybedince fuad iyice yıkıldı ve dünya tarihindeki kan donduran fakat en ilginç intiharlardan birini gerçekleştirdi. intihar fikrini ilk olarak kısa bir mektupla en yakın arkadaşıahmet mithat efendi'ye söyleyen fuad mektupta yapacaklarını açık bir dil ile anlatmıştı; "‘intiharımı fenne tatbik edeceğim; şiryanlardan birinin geçtiği mahalde cildin altına klorit kokain şırınga edip buranın hissini ibtal ettikten sonra orasını yarıp şiryanı keserek seyelan-ı dem tevlidiyle terk-i hayat edeceğim. kan akmakta iken her zaman şiryanı sıkıca tutarak vesair tedbire müracaat ederek muhafaza-i hayat mümkün olduğu halde azmimden nükul etmeyeceğim!" şairler söz ile pek çok kahramanlık satarlar; fakat fiiliyata gelince, böyle bir metanet göstereceklerinden pek emin değilim. çünkü şu intihar, beyne bir tabanca sıkmak, kendini asmak veya suya atılmak gibi değildir. onlara bir kere teşebbüs edilince, onu menetmek ihtiyarı elden gider." (bkz: sercan eker)

bileklerini kestikten sonra kanıyla yazdığı iddia edilen intihar notu; “ameliyatımı icra ettim, hiçbir ağrı duymadım. kan aktıkça biraz sızlıyor. kanım akarken baldızım aşağıya indi. yazı yazıyorum kapıyı kapadım diyerek geriye savdım. bereket versin içeri girmedi. bundan tatlı bir ölüm tasavvur edemiyorum. kan aksın diye hiddetle kolumu kaldırdım. baygınlık gelmeye başladı.”

"ameliyatımı icra ettim, hiç bir ağrı duymadım. kan aktıkça biraz sızlıyor. kanım akarken baldızım aşağıya indi. yazı yazıyorum kapıyı kapadım diyerek geriye savdım. bereket versin içeri girmedi. bundan tatlı ölüm tasavvur edemiyorum. kan aksın diye hiddetle kolumu kaldırdım. baygınlık gelmeye başladı..." intihar mektubundan

türk edebiyatının , nabizade nazım ve hüseyin rahmi gürpınar ile birlikte , 3 büyük natüralistinden birisidir.

tanım: dönemindeki romantiklere karşı akılcı, materyalist ve pozitivist bir dünya görüşününe sahip hayata intiharla veda eden çok yönlü edebiyatçı. Kısa süren yazı hayatında 200'den fazla edebi değeri olan eser kazandırmış ve yine dönemindeki hisli ve hayalperest edebiyata karşı durmuştur. Aslında bakıldığı zaman adam natüralist. Gerçek diye adlandırdığımız her şeyi bir laboratuvar ortamındaymış gibi net olarak ifade etme peşinde. Bu yüzden de "ölüm" dediğimiz gerçekliğin peşine düşmüş. Bu konuda herkes bir şeyler yazabilir ama gerçeği kim yazacak? Bu abimiz bunun peşine düşmüş ve bileklerini keserek hissettiği her şeyi kaleme almış. Bedenini de kadavra olarak tıbbiyeli öğrencilerin kullanabileceği söylemiş fakat dönemin şartlarında bunu günah olduğu düşünülerek izin verilmemiş. Böyle bir edebi görüşe sahip olan adamdan da bu hareket beklenirdi ama kendini öldürmek de cesaret mi yoksa korkaklık mı artık ikilemde kaldım.